Kapitalizmin Komedisi | Modern Zamanlar
3 min read
Charlie Chaplin’in 1936 yılında çıkan hem yönetmenliğini hem senaristliğini yaptığı filmi Modern Zamanlar sessiz sinema tarihinin en iyi hiciv örneklerinden biri olabilir.
Film büyük ekonomik buhranın sonucunda insan emeğinin yerine getirilen makineleşmeyi temel almıştır. Chaplin toplumsal koşulları, işsizliği tamamen kendi tarzında beyaz perdeye taşımıştır. Büyük bir fabrikada çalışan Şarlo hızlı ve sabit bir şekilde sürekli aynı hareketi tekrarlayan bir fabrika işçisidir.
Film birçok sahnesi ile sistemi çalışma koşullarını eleştirdiği ve komünizm ideolojisinin propagandasını yapması gerekçesiyle İtalya ve Almanya’da yasaklanmıştır. Chaplin’in siyasi eleştiren diğer filmleri gibi Modern Zamanlar’da tamamen bu yandadır. İlk önce Fordizm kavramını eleştiren Chaplin bunu filmin ilk sahnesinde Henry Ford’un devrim yaratan sistem bandı ile ele almıştır. Hatta filmden önce Henry Ford ile görüşüp fabrikasını gezmiştir. Burada edindiği temel görüş ise bir işçinin çok fazla zahmete girmeden işini gerçekleştirdiğini görmüştür. Bu fikirler Şarlo’da sürekli aynı hareketi ve aynı işi yapan bir işçiyi canlandırır.
Sanayi Devrimi ve Ekonomik Buhran
Sanayi Devriminin getirisi büyük bir teknoloji gibi görülse de artık küçük iş yerleri iş gücüyle üretim yapan fabrikalar kapanmıştı. Yerini büyük makineleşmiş fabrikalar aldı. Bunun getirisi de büyük bir toplumsal yıkım oldu. Bunun eleştirisini ise filmin ilk açılış sahnesi ele alıyor.
Bu görüntüden sonra metrolardan fabrikalara doğru kalabalık bir koyun sürüsü benzetilen insanlar çıkıyor karşımıza. Aslında burada yeni yeni şekil almaya başlayan iş hayatına ve toplumsal gündelik yaşama bir eleştiri yapıldığını söyleyebiliriz.
Ekonomik Buhranla birlikte ise siyasi, ekonomik ve sosyal sıkıntılar yaşanmaya başladı. İşsizlik artmıştı toplumsal ve sosyal krizler ortaya çıkmıştı. İlerleyen sahnelerde Chaplin tekrar iş aramaya başlar fakat bulamaz bu da dönenim ekonomik buhranına bir göndermedir.
“Gülümse, umudunu kaybetme başaracağız.”
Film birçok açıdan büyük bir hiciv içinde olsa da Chaplin’in son sahnede söylediği bu söz bir çok açıdan insanların başına gelen veya gelecek bir çok şeyin umut meselesi olduğunu söyler. Birçok açıdan bize gerçekleri yüzümüze tokat gibi çarpan bu film bir çok kişileri kızdırmış ve güzel bir sistem eleştirisi olmakla beraber, yüzümüzde hafif bir tebessüm bırakmıyor da değil.
Film Üzerine Notlar:
1.Orijinal finalde Şarlo, bir sinir krizi geçirerek hastaneye kaldırılıyormuş. Ama bundan vazgeçip daha umutlu bir finalle değiştirmişler.
2. Chaplin, ilk sesli filmi olarak çekmek istemiş. Hatta film için diyaloglar yazıp sesle ilgili bazı denemeler de yapmış.
3. Filmin adı, ünlü yazarlar Jean Paul Sartre ve Simone De Beauvoir’ın Fransa’da yayınladıkları sol görüşlü gazete Les Temps Modernes’e (Bu isim filmin adının Fransızcaya birebir çevirisidir) kaynaklık etmiştir.
4. George Orwell’ın kült romanı 1984 arasındaki bazı benzerlikler dikkat çekici.
5. Filmin en önemli esin kaynaklarından biri, Hindistan Özgürlük Hareketi’nin lideri olan Gandhi’dir. Chaplin, Gandhi’yle bir konuşmasında “Makinelerin sadece kar amacıyla kullanılması insanları işten çıkarılmasına ve dolayısıyla büyük acılara neden oldu.
Yazar Hakkında
